By Redakcja
Pojęcie noopolityki, utworzone przez połączenie greckich słów νόος nóos („wiedza”) i πολιτικός politikós (πολίτης polítēs „obywatel”, od πόλις pólis „miasto”) mozna więc interpretować je jako sieciową geopolitykę wiedzy, lecz dosłowność terminu jest jedynie przyczynkiem do wyjaśnienia. Termin został stworzony przez Johna Arquilla i Davida Ronfeldta z think tanku RAND w USA w 1999 roku i często pojawia się w powiązaniu z pojęciem „smart power”.
Noopolityka jest informacyjną strategią manipulowania procesami międzynarodowymi poprzez kształtowanie w społeczeństwie, za pomocą środków masowego przekazu, pozytywnych lub negatywnych postaw wobec zewnętrznej lub wewnętrznej polityki państwa lub bloku państw w celu stworzenia pozytywnego lub negatywnego wizerunku idee i głoszone wartości moralne [1].
Istotnym elementem skutecznego podejmowania decyzji politycznych jest dostęp do informacji. Na potrzeby artykułu wyłączam z analizy te elementy władzy jakimi są niepewne i ryzykowne aspekty utrzymywania, wykonywania i walki o nią. Różnice interesów ścierających się grup wśród poszczególnych aktorów sceny politycznej, koalicjantów rządzących i opozycji nierzadko uniemożliwiają administrowanie procesami państwowotwórczymi w stale zmieniających się warunkach.
Utrzymanie status quo lub nadanie tych cech bytowi politycznemu jest bardzo trudnym wyzwaniem, który może być podejmowany tylko i wyłączenie przez grupy posiadające znaczne zasoby, wśród których należy oczywiście wiedza. Stabilność na najwyższych szczeblach władzy jest warunkiem skuteczności długoterminowego planowania co w warunkach demokracji i zmienności zaangażowanych decydentów jest nie gwarantowane a równowaga może być zapewniona przy założeniu uczciwości i kompromisu.
W międzynarodowych stosunkach politycznych stałym elementem jest wywieranie wpływu na innych uczestników istotnym elementem wojny hybrydowej [2] są kampanie informacyjne [3].
Bardzo ciekawy dysonans poznawczy jest kreowany w oficjalnych źródłach Federacji Rosyjskiej. Na konferencji naukowej organizowanej przez Wojenny Uniwersytet Ministerstwa Obrony FR [4] stwierdzono, że pojęcie „wojny” jest szeroko stosowane i może mieć wymiar ekonomiczny, psychologiczny, informacyjny, zimny, hybrydowy itp. Wojna jest różnorodna i ma różne aspekty:
- wojna jako szczególny stan społeczeństwa i proces społeczny
- wojna jako tragedia
- wojna jako biznes
- wojna jako gra
- wojna jako zabawa
- wojna jako program
- wojna jako niegodziwy czyn vs szlachetny i święty czyn
- wojna jako powstanie i upadek społeczeństw i państw
Do najciekawszej konkluzji zaliczyć można, iż zdecydowana większość mówców zgadzała się, że dziś nie ma jasnej definicji pojęcia „wojny hybrydowej”, a wystąpienia dotyczyły społecznego fenomenu wojny hybrydowej, jego specyfiki we współczesnych warunkach. Omówiono wiele jego elementów, takich jak:
- wojna informacyjna
- wojna elektroniczna w dziedzinie komunikacji
- wojna psychologiczna przeciwko ludzkiej świadomości
- wojna hakerów (aby pokonać sieci komputerowe)
- cyberwojna walka o wyrządzenie szkody konkretnej osobie
- wojna gospodarcza o zablokowanie przepływu informacji przez banki, firmy, przedsiębiorstwa, instytucje i organizacje z kraju wroga
- wojna symulacyjna w wirtualnej rzeczywistości komputerowej
- wojna terrorystyczna jako sposób na osiągnięcie maksymalnego rezonansu publicznego
Pomimo braku w rosyjskim środowisku jednoznacznej odpowiedzi na temat definiowania wojny hybrydowej jest jej jednoczesne zrozumienie. Metodyczne podejście do uzasadnienia priorytetowych obszarów koncentracji wysiłków na rzecz rozwoju wielofunkcyjnego systemu organizacyjnego i technicznego do celów wojskowych jest nastawione na wojnę elektroniczną [5].
We współczesnej wojnie, w której transmisja informacji poprzez propagację fal elektromagnetycznych odgrywa znaczącą rolę, elektroniczne systemy bojowe odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu wysokiej skuteczności bojowej. Wojna elektroniczna jest rodzajem wojny, podczas której wpływ emisji radiowych (zakłóceń radiowych) na sprzęt elektroniczny systemów kontroli wroga, łączności i rozpoznania w celu zmiany jakości krążących w nich informacji wojskowych, chroni ich systemy przed podobnymi wpływami, a także zmienia warunki (właściwości środowiskowe) propagacja fal radiowych.
W listopadzie 2018 roku odbyła się kolejna konferencja „Innowacyjne technologie i urządzenia technologiczne specjalnego przeznaczenia” przedstawiono ponad 150 artykułów na tematy: projektowania, konstrukcji i technologii produkcji wyposażenia technicznego do specjalnych celów, systemów inżynierii radiowej, technologii informacyjnej, nowoczesnych metod informacji i pracy analitycznej.Intensyfikacja modyfikacji i unowocześniania sprzętu do walki radioelektronicznej jest priorytetowa z uwagi na konieczność zapewnienia dominacji.
Zamykając podstawowe zagadnienia chciałbym przypomnieć o jednej z teorii nauk politycznych. Pułapka Hobbesa6 (lub dylemat Schellinga) to teoria, która wyjaśnia, dlaczego uderzenia zapobiegawcze występują między dwiema grupami, z obustronnego strachu przed bezpośrednim atakiem. Bez wpływów zewnętrznych sytuacja ta doprowadzi do spirali strachu (catch-22, błędne koło, równowaga Nasha), w której strach doprowadzi do wyścigu zbrojeń, co z kolei doprowadzi do wzrostu strachu. Pułapkę Hobbesa można wyjaśnić w kategoriach teorii gier.
Chociaż współpraca byłaby lepszym wynikiem dla obu stron, wzajemna nieufność prowadzi do przyjęcia strategii, które mają negatywne skutki dla poszczególnych graczy i wszystkich graczy łącznie. Warunki w zmieniającej się rzeczywistości, jakie zastajemy, są efektem długotrwałego manipulowania tymi procesami. Dostęp do źródeł komunikacji i możliwość wywieraniu wpływu przez nie jest więc kluczowym elementem walki o władzę.
Łukasz Tomicki
Źródła
[1] Arquilla John, Ronfeldt David: The Emergence of Noopolitik. Toward An American Information Strategy, U.S. Naval Postgraduate School & RAND
[2] The Advent Of Netwar, John Arquilla, David Ronfeldt. https://www.rand.org/pubs/monograph_reports/MR789.html
[3] Oblicza współczesnych wojen, Narzędzia współczesnego konfliktu nielinearnego: ASPRA-JR, Editors: Kubiak Mariusz, Wróblewski Ryszard, pp.319-338
[4] Oleg Polovenko O. ” Гибридная война: миф или реальность?” Czerwona Gwiazda. http://archive.redstar.ru/index.php/advice/item/21475-gibridnaya-vojna-mif-ilirealnost dostęp: 03-09-2019.
[5] Вооружение и экономика, № 4 (41) / 2017, Электронный научный журнал, Lastochkin Yu.I., Yarygin Yu.N., były D.M. System wskaźników dla wszechstronnej analizy stanu i perspektyw rozwoju sił i środków wojny radioelektronicznej wojsk Federacji Rosyjskiej https://sc.mil.ru/files/morf/military/archive/VIE-41.pdf dostęp: 03-09-2019. 6 Baliga, S., & Sjöström, T., The Hobbesian Trap. In The Oxford Handbook of the Economics of Peace and Conflict Oxford: Oxford University Press. https://www.kellogg.northwestern.edu/faculty/baliga/htm/hobbesiantrap.pdf dostęp: 03-09- 2019.